ИҲТнинг Тошкент саммити: кенг минтақага тегишли муаммоларни ҳал қилишда умумий ёндашувларни ишлаб чиқиш учун янги майдон
8-9 ноября кунлари Тошкентда Иқтисодий ҳамкорлик ташкилоти (ИҲТ) саммити бўлиб ўтади.
Мамлакатимиз 1992 года в ноябре ойидан буён мазкур ташкилотга аъзо бўлсада, Мустақил Ўзбекистон ва ушбу бирлашма тарихида илк бор мамлакатимизда ИҲТ доирасидаги кўп томонлама саммит ўтказилмоқда.
Иқтисодий ҳамкорлик ташкилоти 1985 йилда Теҳронда (Эрон) ташкил топган минтақави давлатлараро тузилма ҳисобланади.
ИҲТнинг ўзаро манфаатли савдо-иқтисодий алоқаларни в транспортно-коммуникационном соҳасида минтақавий ҳамкорликни ривожлантириш бўйича мақсад ва вазифалари Ўзбекистон манфаатларига тўла мос келади.
Ҳозирги кунда Иқтисодий ҳамкорлик ташкилотига Озарбайжон, Афғонистон, Эрон, Қозоғистон, Қирғизистон, Покистон, Тожикистон, Туркманистон, Турция ва Ўзбекистон и ҳисобланади.
1995 йилдан бошлаб ИҲТ БМТ ва Ислом ҳамкорлик ташкилотида кузатувчи мақомига эга. Иқтисодий ҳамкорлик ташкилоти фаолиатини мувофиқлаштириш в мониторинге ташкилотнинга, как котиби амалга оширади. У вас есть давлатлар Таши и шлар вазирлари кенгаши томонидан и муддатга сайланади в тайне.
2022 йилда Ўзбекистон илк бор Иқтисодий ҳамкорлик ташкилотига райслик қилди. Президент Шавкат Мирзиёев 2021 г. 28 ноября куни Ашхобод шаҳрида бўлиб ўтган ИҲТ 15-саммитида сўзлаган нутқида савдо, сармоя, транспорт ва «яшил» иқтисодиёт соҳаларида ҳамкорликни ривожлантириш бўй такича қаторлиф Ларни Илгари Сурди. «500 миллионов долларов США в настоящее время, как правило, являются инвестициями в инвестиционные проекты, и это означает, что они не могут получить прибыль», – деди давлатимиз раҳбари мазкурмит самдаги нутқида.
Президент, работавший в зимнюю пору года, в Узбекистоне, сделал все возможное, чтобы томонламский муносабатларни ривожлантириш тарафдори эканини таъкидлади.
Мамлакатимиз ИҲТга Жанубий Осиё, Марказий Осиё ва Яқин Шарқда ривожланишни яхшилаш, савдо ва сармоявий имкониятларни илгари суриш йўлларини муҳокама қилиш учун платформа сифатида қарайди.
Ўзбекистон ушбу ташкилот доирасида минтақалараро транзит хабларини ташкил этиш, замонавий транспорт ва йўл инфратузилмаларини ривожлантириш, транспорт ва транзит тарифларини оптималлаштириш ҳамда қўшимча чегирмаларни тақдим этиш, халқаро юк ва йўловчи ташиш шартларини енгиллаштириш, транспорт соҳасини рақамлаштириш масалаларига аниқ ечимлар топиш тарафдори.
Бундан ташқари, Президент Шавкат Мирзиёев Ашхободдаги саммитда «яшил» иқтисодиётни биргаликда фаол ривожлантириш, саноат тармоқларига ресурс тежовчи технологияларни кенг жорий этиш, углерод нейтраллигига эришиш ташаббусини илгари сурди.
Ўзбекистон, шунингдек, Афғонистонга умумий ёндашувларни ишлаб чиқиш ва зарур ёрдам кўрсатиш учун кучларни бирлаштириш тарафдори. Шу муносабат билан давлатимиз раҳбари Афғонистон билан биргаликда ушбу мамлакат иқтисодиётини ривожлантириш ва афғон халқини қўллаб-қувватлаш мақсадида минтақавий аҳамиятга молик йирик савдо, транспорт ва энергетика лойиҳаларини амалга оширишни изчил давом эттириш ташаббуси билан чиқди.
Бугунги кунда ИҲТ давлатлари Ўзбекистоннинг энг йирик савдо ҳамкорлари ҳисобланади. 2022 йил якуни бўйича Ўзбекистон ва ИҲТ давлатлари ўртасидаги товар айирбошлаш ҳажми 12,3 миллиард АҚШ долларини, 2023 йилнинг январь-июль ойларида эса 5,8 миллиард долларни ташкил қилди.
2018 йил май ойидан бошлаб Ўзбекистон ва Иқтисодий ҳамкорлик ташкилоти ўртасида алоқалар фаоллашгани кузатилмоқда. Хусусан, 2018 йилдан буён ташкилот бош котиблари Халил Акча, Хади Сулейманпур, Хусрав Нозири, шунингдек, бош котиб ўринбосари Хусайн Бичакли Ўзбекистонга ташриф буюрди.
Шу билан бирга, Ўзбекистон томонининг ушбу тузилма шафелигида ўтказилаётган халқаро тадбирлардаги иштироки ҳам сезиларли даражада фаоллашди.
Ўзбекистон расмий делегациялари бош прокурорлар, денгиз ташкилотлари раҳбарлари, транспорт, туризм ва қишлоқ хўжалиги вазирлари йиғилишларида, шунингдек, аъзо мамлакатларнинг минерал ресурслар бўйича эксперт гуруҳи ва ветеринария ташкилотлари раҳбарларининг учрашувларида иштирок этмоқда.
2020 йилдаги коронавирус пандемияси туфайли кўплаб тадбирлар онлайн тарзда бўлиб ўтди. Жумладан, ИҲТга аъзо давлатлар йиғилиши, Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Саноатни ривожлантириш ташкилоти (UNIDO) ва «ECOLONER» халқаро энергетика консалтинг компаниясининг ИҲТ Тоза энергия марказини ташкил этиш лойиҳасини муҳокама қилиш бўйича учрашуви, ИҲТнинг «Минтақавий электр энергияси бозорларининг истиқболлари ва муаммолари: савдо ва сармоявий имкониятлар» конференцияси, Фуқаролик авиацияси ишчи гуруҳининг биринчи йиғилиши (ноябрь), ИҲТнинг географик кўрсаткичлар бўйича минтақавий семинари (ноябрь) онлайн шаклда ташкил этилди.
2020 в декабре ойида бўлиб ўтган Иқтисодий ҳамкорлик ташкилотига аъзо давлатлар транспорт вазирларининг виртуальный учрашуви якунларига кўра, Ўзбекистоннинг «Марказий Осиё – Афғонистон – Покистон», «Марказий Осиё – Афғонистон – Эрон», «Ўзбек» Истон – Туркманистон – Эрон» автомобиль в темир йўл транспорти йўлакларини яратиш бўйича ташаббуслари ташкилотга аъзо барча давлатлар томонинидан қўллаб-қувватланди ва якуний Декларация киритилди.
В январе 2021 года ойида ИҲТга аъзо давлатлар Махсус и қтисодий зонлари раҳбарларининг биринчи йиғилиши ва Минтақавий реглаштириш кенгашининг 31-й йиғилиши бўтди.
Ўзбекистон райслигида 2022 г. 17-26 января кунлари бўлиб ўтган ИҲТ Минтақавий жалаштириш кенгашининг навбатдаги йиғилишида мамлакатимиз ташаббуси 2022 г. «Ўзаро боғлиқликни мустаҳкамлаш йили» » деб эълон қилинди.
Таъкидлаш жоизки, Ўзбекистоннинг Иқтисодий ҳамкорлик ташкилотига раислиги даврида 25 лет в ортиқ тадбирлар ўтказилди.
Хусусан, 2022 г., 5–6 июля в Тошкенте, ташкилотга и давлатлар қишлоқ хўжалиги вазирларининг 7-йиғилиши бўлиб ўтди. Ушбу тадбирда ташкилот бош котиби Хусрав Нозири ҳам иштирок этди.
2022 год 13 декабря куни ИҲТ давлатлари туризм вазирларининг тўртинчи йиғилиши онлайн тарзда ташкил этилди. Мазкур йиғилиш якунларига кўра, Шаҳрисабз шаҳри «2024 год йилда Иқтисодий ҳамкорлик ташкилоти туризм пойтахти» деб эълон қилинди.
Шу ўринда қайд этиш керакки, Ўзбекистон Президенти 2022 года в 5 декабря Иқтисодий ҳамкорлик ташкилотига тўлақонли аъзоликнинг ҳуқуқий асосларини мустаҳкамлаш, шунингдек, ташкилотга аъзо давлатлар билан кэн ҳамкорлик қилиш имконини берувчи «Измир Шартномасини ратификация қилиш тўғрисида»ги Қонунни имзолади.
2023 год 24 января куни Тошкентда Иқтисодий ҳамкорлик ташкилоти Ташқи и шлар вазирлари кенгашининг 26-йиғилиши бўлиб ўтди. Йиғилилишди ташкилотга в течение длительного времени ТИВ раҳбарлари илк бор иштирок этишди. Учрашув якунлари бўйича Тошкент коммюникеси қабул қилинди. Шу куни Ўзбекистон Президенти Иқтисодий ҳамкорлик ташкилоти бош котибини қабул қилди.
Шунингдек, ИҲТ бош котиби Хусрав Нозири 2021 в октябре ойида бўлиб ўтган Президент сайловида ва жорий йилнинг 30 апреля куни ўтказилган Ўзбекистон Конституция ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш бўйича референдум хал қаро кузатувчи сифатида иштирок этганини ҳам алоҳида таъкидлаш жоиз.
Ташкилот предлагает саммитининг Тошкентда ўтказилиши Ўзбекистоннинг Иқтисодий ҳамкорлик ташкилотига аъзо давлатлар билан ўзаро ҳамкорлигига янги суръат бағишлаши, бирлашма учун долзарб бўлган масалаларни ҳал этишда умумий ёндашувларни ишлаб чиқиш, шунингдек, кэн ИҲТ маконида истиқомат қилаётган барча халқлар манфаати йўлида минтақави иқтисодий ҳамкорликни ривожлантириш ва мустаҳкамлаш бўйича тузилманинг кейинги асосий утувор йўналишларини белгилаш учун янги асос яратади.
