Бугунги Ўзбекистон – кечаги Ўзбекистон эмас
Бугунги Ўзбекистон – кечаги Ўзбекистон эмас
Мамлакатимизнинг халқаро майдонда юритаётган изчил, очиқ ва прагматик ташқи сиёсий фаолияти самараларига бир назар
Маълумки, 2022 – 2026 йилларга мўлжалланган Янги Ўзбекистоннинг Тараққиёт стратегиясида мамлакатимизнинг халқаро муносабатлардаги тенг ҳуқуқли субъект сифатидаги ролини ошириш алоҳида мақсад сифатида белгиланган. Ушбу дастуриламал ҳужжатга таянган ҳолда Ўзбекистон ўз миллий манфаатларига асослангани ҳолда очиқ, ўзаро манфаатли ва прагматик ташқи сиёсатни изчиллик билан ҳаётга тадбиқ этмоқда.
Ўзбекистон ўзининг ҳамкор мамлакатлари билан ҳамда халқаро ташкилотлар доирасида минтақавий ва глобал масалалар бўйича мувозанатли, доимий мулоқот олиб бораётгани, улар билан икки ва кўп томонлама учрашувлар ўтказаётгани бераётган салмоқли самаралар бутун дунё миқёсида ўз эътирофини топмоқда.
Ўтган давр мобайнида мамлакатимиз ташқи сиёсат соҳасида хорижий давлатлар, биринчи навбатда, кўшни мамлакатлар билан дўстона ва ўзаро манфаатли муносабатларни ривожлантириш борасида салмоқли натижаларга эришди. Мамлакатимиз тарихда биринчи марта БМТ Инсон ҳуқуқлари бўйича кенгашига аъзо этиб сайланди. Ўзбекистон етакчиси Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Бош Ассамблеясининг олий минбаридан илгари сурган глобал ва минтақавий ташаббуслар дунё ҳамжамияти томонидан катта қизиқиш билан қабул қилинаётгани ҳолда изчил қўллаб-қувватланмоқда.
Жаҳоннинг етакчи давлатлари билан кенг қамровли ҳамкорликни стратегик даражага олиб чиқиш ҳамда улар билан кенгайтирилган шериклик ва ҳамкорлик тўғрисидаги битимлар имзоланмоқда. Бунга жуда кўплаб мисоллар қаторида мамлакатимиз раҳбарининг биргина жорий йил май ойидаги халқаро фаолиятига назар ташлашнинг ўзи кифоя қилади.
Ўтган ой бошида Шавкат Мирзиёевнинг Германияга буюрган икки кунлик ташрифи якунлари бўйича иқтисодиёт, савдо, молия, таълим, фан ва инновация соҳаларида 16 та ҳукуматлараро ва идоралараро ҳужжатлар имзолангани ёки 18 май куни давлатимиз етакчисининг ХХРга давлат ташрифи доирасида икки мамлакат раҳбарлари томонидан Қўшма баёнот ҳамда 2023-2027 йилларга мўлжалланган Ўзбекистон Республикаси билан Хитой Халқ Республикаси ўртасида янги даврдаги ҳар томонлама стратегик шерикликни ривожлантириш дастури қабул қилингани, ушбу ташриф доирасида икки мамлакат ўртасидаги ҳар томонлама стратегик шериклик муносабатларини янада мустаҳкамлаш ва амалий ҳамкорликни кенгайтиришни кўзда тутадиган жами 41 та ҳужжат имзолангани юқоридаги фикрни тасдиқлайди.
Ёки давлатимиз раҳбарининг яқинда Италия ва Эронга буюрган расмий ташрифлари, худди шунингдек, Сингапур Президенти Ҳалима Яқуб ҳамда Қатар Амири шайх Тамим бин Ҳамад Ол Сонийнинг мамлакатимизга давлат ташрифлари якунлари ҳам бунга мисолдир. Бундай далилларни эса жуда кўплаб келтириш мумкин.
Янги Ўзбекистонга хос бўлган янги босқичидаги муҳим жиҳатлардан яна бири бу оқилона ички ва ташқи сиёсатнинг уйғунлигидир. Бутун дунёда эътироф этилганидек, Ўзбекистоннинг ташқи сиёсатида Марказий Осиё давлатлари энг устувор йўналиш деб эълон қилиниши муҳим геосиёсий жараён сифатида катта аҳамият касб этди.
Марказий Осиёда хавфсизлик, савдо-иқтисодий, сув, энергетика, транспорт ва маданий-гуманитар соҳалардаги яқин ҳамкорлик бугунги кунда сифат жиҳатдан янада юқори босқичга кўтарилмоқда.
Ўзбекистоннинг очиқлик сиёсати шарофати билан юзага келган янги минтақавий сиёсат ички сиёсатнинг давоми сифатида бир томондан минтақа мамлакатлари ўртасидаги, иккинчи томондан, дунёнинг етакчи мамлакатлари билан ижобий муносабатларининг янги даражаси билан изоҳланадиган янги минтақавий воқеликнинг шаклланишига олиб келди.
Бугунги кунга келиб Ўзбекистон жаҳон сиёсати марказларидан бирига айланди. Ўзбекистон Шанхай ҳамкорлик ташкилоти ва Туркий давлатлар ташкилоти саммитлари ҳамда ўнлаб юқори даражадаги халқаро анжуманларига мезбонлик қилди. Буларнинг барчаси, шубҳасиз, мамлакатимизнинг халқаро нуфузи тобора юксалаётганидан далолат беради. Ўзбекистоннинг шитоб билан ўсиб келаётган ахборот технологиялари, туризм, таълим, тиббиёт каби соҳаларда минтақавий хаб сифатида танилаётгани ҳам, шубҳасиз, очиқлик сиёсатининг муҳим самараларидан биридир.
Мамлакатимизнинг БМТ органлари ва институтлари, глобал ҳамда минтақавий иқтисодий, молиявий ва гуманитар ташкилотлардаги фаолияти кўламлари ҳам тобора кенгаймоқда. Республикамизнинг халқаро молиявий ташкилотлар, Европа мамлакатлари ва Европа Иттифоқи (ЕИ) институтлари билан савдо-иқтисодий, сув, энергетика, транспорт ва маданий-гуманитар соҳалардаги алоқаларини ривожлантиришга қаратилган ҳамкорлик шакллари қўллаб-қувватланаётир. Янги Ўзбекистондаги ортга қайтмас ислоҳотлар дастурларига Халқаро валюта жамғармаси, Жаҳон банки, ЕТТБ ва бошқа халқаро молиявий ташкилотлар катта эътибор билан муносабатда бўлмоқда.
Ўзбекистоннинг Европа Иттифоқи билан ҳамкорлиги ҳақида тўхталганда мамлакатимизнинг очиқ ва прагматик ташқи сиёсати шарофати ўлароқ, ЕИ билан барча даражалардаги мулоқотлар сезиларли даражада фаоллашиб бораётганини алоҳида таъкидлаш жоиз.
Европа Иттифоқи билан товар айирбошлаш ҳажми “GSP+” тартиби туфайли жорий йил бошидан буён қарийб 70 фоизга ўсди. Европанинг етакчи компания ва банклари билан юқори технологик ишлаб чиқариш ва янги иш ўринларини яратиш бўйича истиқболли лойиҳалар портфели 20 миллиард евродан зиёдни ташкил этмоқда.
Гуманитар соҳада Париждаги Лувр ва Берлиндаги Янги музей билан ҳамкорликда иккита ноёб лойиҳа амалга оширилди. Ушбу санъат марказларида илк бор минтақамизнинг бой маданий-тарихий мероси кенг намойиш этилди. Европалик шериклар Ўзбекистоннинг миллий ривожланиш дастурларини ҳамда ортга қайтмас ислоҳотлар стратегиясини бундан буён ҳам қўллаб-қувватлашига шубҳа йўқ.
Дарҳақиқат, олти йил муқаддам бошланган қатъий ислоҳотлар натижасида Ўзбекистоннинг қиёфаси бутунлай ўзгарди. Янги Ўзбекистонда изчил давом этаётган оқилона очиқлик сиёсати мамлакатимиз ҳаётининг барча жабҳаларида, шу жумладан, давлатимизнинг халқаро миқёсдаги фаолиятида салмоқли натижаларни бераётир. Ўзбекистон ўзининг анъанавий ҳамкорлари билан муносабатларни янада ривожлантиришга, ташқи алоқалар жўғрофиясини кенгайтиришга устувор аҳамият қаратаётгани ҳолда иқтисодий дипломатияни тобора кучайтирмоқда.
Бу фикрларнинг тасдиғи сифатида айрим мисолларни келтиришдан аввал мамлакатимизнинг эркин бозор механизмларини жорий этиш, соғлом рақобат ва хусусий мулк дахлсизлигини таъминлаш, тадбиркорликни қўллаб-қувватлаш, самарали давлат бошқаруви тизимини жорий этиш борасидаги изчил ислоҳотлари ҳамда бизнес юритиш учун максимал қулайликлар яратишга қаратилган бошқа ижобий ўзгаришлар дунёда эътироф этилаётганини алоҳида таъкидлаш керак.
Очиқ ва прагматик ташқи сиёсат туфайли, яъни мамлакатимиздаги кенг қамровли ижобий ўзгаришлар ва халқаро майдондаги қатъий саъй-ҳаракатлари натижасида дунё ҳамжамиятида Ўзбекистонга бўлган қизиқиш ва ишонч ортмоқда, Ватанимизнинг нуфузи ва обрў-эътибори тобора юксалмоқда, юртимиз халқаро индексларда тобора юқорилаб бормоқда.
Ўзбекистонда иқтисодиётни янада эркинлаштириш, бизнесга кенг йўл очиш, бу борада қонун устуворлиги ва ҳуқуқий кафолатларни мустаҳкамлаш изчил давом этмоқда. Валюта тизими эркинлаштирилгани, ташқи бозорларга чиқиш бўйича тўсиқлар олиб ташлангани, 7 мингдан зиёд хомашё ва товарларга божхона божлари бекор қилингани натижасида ташқи савдо айланмаси икки карра ошди.
Шу билан бирга, солиқ юки қарийб 2 баробар камайгани, солиқ маъмурчилиги соддалашгани, Ўзбекистонда минтақамиздаги энг жозибадор фискал тизим шакллангани халқаро ташкилотлар томонидан эътироф қозонмоқда.
Мамлакатимизда ҳаётга изчил тадбиқ этилаётган ислоҳотларга ишонч ортгани туфайли йиллик хорижий сармоялар ҳажми 2017 йилга нисбатан 3 баробар кўпайди. Янги бозорларга кириш мақсадида Ўзбекистоннинг Жаҳон савдо ташкилотига қўшилиш жараёни жадаллашмоқда.
Яна бир муҳим жиҳат: мамлакатимизда ислоҳотлар доирасида инвесторлар билан ишлашнинг яхлит тизими жорий қилинди. Сармоядорлар масалаларини тезкор ҳал этиш, уларнинг давлат раҳбари билан бевосита мулоқотини йўлга қўйиш мақсадида Президент ҳузурида Хорижий инвесторлар кенгаши иш бошлади. Ишбилармонлар ҳуқуқларининг ҳимояси кучайтирилди. Чет эллик инвесторлар учун кўчмас мулк сотиб олиш, Ўзбекистонга келиб-кетиш ва яшаш шартлари кескин соддалаштирилди.
Статистика агентлиги маълумотларига кўра, 2023 йилнинг январь-май ойларида Ўзбекистоннинг ташқи савдо айланмаси 25,8 млрд. АҚШ долларини ташкил этди. Бу кўрсаткич 2022 йилнинг шу даврига нисбатан 5,2 млрд. АҚШ долларига ёки 25,4 фоизга ошган. Мамлакатимизнинг ташқи савдо айланмаси ҳажмида экспорт 10,5 млрд. АҚШ доллари, импорт эса 15,3 млрд. АҚШ долларини ташкил қилган. Эътибор беринг-а, Ўзбекистон 2023 йилнинг январь-май ойларида жаҳоннинг 182 мамлакати билан савдо алоқаларини амалга оширган.
Бунга ўхшаш мисолларни эса жуда кўплаб келтириш мумкин – биргина мақолада уларнинг барчасини қамраб олиш, афсуски, ғайри имкон.
Мамлакатимиз Президенти Шавкат Мирзиёев жорий йил май ойида бўлиб ўтган Европа тикланиш ва тараққиёт банки Бошқарувчилар кенгаши йиғилишидаги нутқида қайд этганидек, Ўзбекистон ўзи танлаган, узоқ муддатга мўлжалланган очиқлик ва барқарор тараққиёт йўлидан оғишмасдан, олдинга қараб янада дадил қадамларини ташлайверади. Давлатимиз раҳбари томонидан алоҳида таъкидланганидек, “Бугунги Ўзбекистон – кечаги Ўзбекистон эмас”.
Шуҳрат Умиров,
“Дунё” АА шарҳловчиси
Сегодняшний Узбекистан – это не вчерашний Узбекистан
Как известно, в Стратегии развития Нового Узбекистана на 2022-2026 годы в качестве особой цели определено повышение роли нашей страны как равноправного субъекта в международных отношениях. На основе этого программного документа Узбекистан последовательно реализует открытую, взаимовыгодную и прагматичную внешнюю политику, исходя из своих национальных интересов.
Весомые результаты сбалансированного, постоянного диалога Узбекистана со странами-партнерами и международными организациями по региональным и глобальным вопросам, проведение с ними двусторонних и многосторонних встреч находят признание и поддержку во всем мире.
За истекший период наша страна добилась значительных результатов в области внешней политики в плане развития дружественных и взаимовыгодных отношений с зарубежными странами, прежде всего с соседними республиками. Впервые в истории Узбекистан был избран членом Совета ООН по правам человека. Глобальные и региональные инициативы, выдвигаемые лидером Узбекистана с высокой трибуны Генеральной Ассамблеи Организации Объединенных Наций, последовательно и с большим интересом поддерживаются мировым сообществом.
Подписываются соглашения с ведущими странами мира о выводе всестороннего сотрудничества на стратегический уровень и о расширении партнерства и сотрудничества. Ярким примером тому может служить активная международная деятельность лидера нашей страны в мае этого года.
Так, по итогам двухдневного визита Шавката Мирзиёева в Германию в начале прошлого месяца было подписано 16 межправительственных и межведомственных документов в сферах экономики, торговли, финансов, образования, науки и инноваций. В ходе состоявшегося 18 мая 2023 года государственного визита лидера нашей страны в КНР приняты Совместное заявление лидеров двух государств, Комплексная программа развития стратегического партнерства между Республикой Узбекистан и Китайской Народной Республикой на 2023-2027 годы. Всего по итогам визита подписан в общей сложности 41 документ, направленный на дальнейшее укрепление всестороннего стратегического партнерства между двумя странами и расширение практического сотрудничества.
Недавние официальные визиты главы нашего государства в Италию и Иран, а также итоги государственных визитов Президента Сингапура Халимы Якуб и Эмира Катара шейха Тамима бин Хамад Аль Тани в нашу страну также подтверждают активную динамику международного диалога, проводимого Узбекистаном. И таких примеров очень много.
Еще одним важным аспектом современного этапа, характерным для Нового Узбекистана, является сочетание рациональной внутренней и внешней политики. По признанию во всем мире, провозглашение стран Центральной Азии высшим приоритетом внешней политики нашей страны приобрело большое значение как важный геополитический процесс.
В Центральной Азии сегодня на более качественный уровень выходит тесное сотрудничество в сфере безопасности, торгово-экономической, водной, энергетической, транспортной и культурно-гуманитарной сферах.
Открытая региональная и внутренняя политика Узбекистана привела к формированию новой региональной реальности, характеризующейся новым уровнем позитивных отношений между странами региона, с одной стороны, и с ведущими стран мира, с другой.
Сегодня Узбекистан стал одним из центров мировой политики, приняв у себя саммиты Шанхайской организации сотрудничества и Организации тюркских государств, а также десятки международных конференций высокого уровня. Все это, несомненно, свидетельствует о том, что международный авторитет нашей страны растет. Тот факт, что Узбекистан признан региональным хабом в быстро развивающихся сферах информационных технологий, туризма, образования и медицины, несомненно, является одним из важных результатов политики открытости.
Расширяется и масштаб деятельности нашей страны в органах и учреждениях ООН, глобальных и региональных экономических, финансовых и гуманитарных организациях. Поддерживаются формы сотрудничества, направленные на развитие отношений нашей республики с международными финансовыми организациями, странами Европы и институтами Европейского Союза (ЕС) в торгово-экономической, водной, энергетической, транспортной и культурно-гуманитарной сферах. Международный валютный фонд, Всемирный банк, EБРР и другие международные финансовые организации уделяют большое внимание программам необратимых реформ в Новом Узбекистане.
Говоря о сотрудничестве Узбекистана с Евросоюзом, следует отметить, что благодаря открытой и прагматичной внешней политике нашей страны, значительно активизируются диалоги с ЕС на всех уровнях.
Благодаря системе преференций «ГСП+» объем торговли Узбекистана с Европейским Союзом с начала года увеличился почти на 70%. Портфель перспективных проектов высокотехнологичного производства и создания новых рабочих мест с ведущими европейскими компаниями и банками составляет более 20 миллиардов евро.
В гуманитарной сфере реализованы два уникальных проекта в сотрудничестве с Лувром в Париже и Новым музеем в Берлине. Впервые в этих центрах искусства было широко представлено богатое культурно-историческое наследие Узбеистана. Нет сомнений, что европейские партнеры и впредь будут поддерживать национальные программы развития Узбекистана и стратегию необратимых реформ.
Ведь в результате коренных преобразований, начатых шесть лет назад, полностью изменился имидж страны. Политика открытости, последовательно проводимая в Новом Узбекистане, дает весомые результаты во всех сферах жизни нашей страны, в том числе и в деятельности нашей страны на международном уровне. Узбекистан все больше укрепляет экономическую дипломатию, отдавая приоритет дальнейшему развитию отношений со своими традиционными партнерами и расширяя географию внешних связей.
Прежде чем привести несколько примеров в подтверждение этих мыслей, следует отметить последовательные реформы нашей страны в части внедрения механизмов свободного рынка, обеспечения здоровой конкуренции и неприкосновенности частной собственности, поддержки предпринимательства, внедрения эффективной системы государственного управления и другие позитивные изменения, направленные на создание максимального удобства для ведения бизнеса, признаются сегодня во всем мире.
Благодаря открытой и прагматичной внешней политике, и в результате широких позитивных преобразований в нашей стране и решительных усилий на международной арене, повышается интерес и доверие к Узбекистану в мировом сообществе, авторитет и престиж нашей страны. Страна поднимается все выше и выше в международных рейтингах и индексах.
В Узбекистане продолжается либерализация экономики, открытие широкого пути для бизнеса, укрепление законности и правовых гарантий. В результате либерализации валютной системы, устранения барьеров доступа на внешние рынки, отмены таможенных пошлин на более чем 7000 видов сырья и товаров внешнеторговый оборот увеличился вдвое.
При этом налоговая нагрузка снижена почти в 2 раза, упрощено налоговое администрирование и сформирована эффетивная в нашем регионе фискальная система, которая получает признание международных организаций.
Благодаря возросшему доверию к реформам, которые последовательно внедряются в жизнь в нашей стране, ежегодный объем иностранных инвестиций увеличился в 3 раза по сравнению с 2017 годом. В целях выхода на новые рынки ускоряется процесс вступления Узбекистана во Всемирную торговую организацию.
Еще один важный аспект: в нашей стране в рамках реформ внедрена комплексная система работы с инвесторами. Совет иностранных инвесторов при Президенте начал работу в целях оперативного решения вопросов инвесторов и установления прямой связи с главой государства. Усилена защита прав предпринимателей. Порядок для иностранных инвесторов покупки недвижимости, приезда и проживания в Узбекистане были значительно упрощены.
По данным Агентства статистики, внешнеторговый оборот Узбекистана в январе-мае 2023 года составил 25,8 миллиарда долларов США. Этот показатель возрос на 5,2 миллиарда по сравнению с аналогичным периодом 2022 года, или на 25,4%. В структуре внешнеторгового оборота нашей страны в указанный период экспорт составил 10,5 миллиарда долларов, а импорт - 15,3 миллиарда долларов. В январе-мае 2023 года Узбекистан имел торговые отношения со 182 странами мира.
Подобных примеров много. К сожалению, их невозможно охватить в рамках одной статьи.
Как отметил Президент Шавкат Мирзиёев в своем выступлении на состоявшемся в мае текущего года в Самарканде заседании Совета директоров Европейского банка реконструкции и развития, Узбекистан и впредь будет делать более смелые шаги вперед, не отклоняясь от пути открытости и устойчивого развития. «Сегодняшний Узбекистан — это не вчерашний Узбекистан», — подчеркнул глава нашего государства.
Шухрат Умиров,
обозреватель ИА “Дунё”
Bugünün Özbekistanı dünün Özbekistanı değil
Ülkemizin uluslararası arenadaki tutarlı, açık ve pragmatik dış politika faaliyetlerinin sonuçları
2022-2026 Yeni Özbekistan Kalkınma Stratejisinde ülkemizin uluslararası ilişkilerde eşit bir özne olarak rolünün arttırılmasının özel bir hedef olarak tanımlandığı bilinmektedir. Bu programatik belgeye dayanarak, Özbekistan sürekli olarak ulusal çıkarlarına dayalı açık, karşılıklı yarar sağlayan ve pragmatik bir dış politika uygulamaktadır.
Özbekistan’ın ortak ülkeler ve uluslararası kuruluşlarla bölgesel ve küresel konularda dengeli, kalıcı diyaloğunun, ikili ve çok taraflı toplantılarının önemli sonuçları dünya kapsamında tanınmaktadır.
Ülkemiz, son dönemlerde, başta komşu ülkeler olmak üzere, dış ülkelerle dostane ve karşılıklı yarara dayalı ilişkiler geliştirme konusunda dış politika alanında önemli sonuçlar elde etmiştir. Ülkemiz tarihte ilk kez BM İnsan Hakları Konseyi’ne üye olarak seçilmiştir. Özbekistan liderinin Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun en üst platformundan ortaya koyduğu küresel ve bölgesel girişimler, dünya toplumu tarafından her zaman büyük ilgiyle destekleniyor.
Kapsamlı işbirliğini stratejik düzeye taşımak için dünyanın önde gelen ülkeleri ile genişletilmiş ortaklık ve işbirliği konusunda anlaşmalar imzalanıyor. Bunun pek çok örneği arasında ülkemiz liderinin bu yılın Mayıs ayındaki uluslararası faaliyetlerine bir göz atmak yeterlidir.
Geçen ayın başında Shavkat Mirziyoyev’in iki günlük Almanya ziyareti sonucunda ekonomi, ticaret, finans, eğitim, bilim ve yenilik alanlarında hükümetler ve kurumlar arası toplam 16 belge imzalandı. Aynı zamanda, 18 Mayıs’ta, ülkemiz liderinin ÇHC’ye yaptığı devlet ziyareti çerçevesinde iki ülke liderleri ortak bir açıklama kabul etti. Özbekistan Cumhuriyeti ile Çin Halk Cumhuriyeti arasında 2023-2027 dönemi için kapsamlı stratejik ortaklık geliştirme programı kabul ettiği ve bu ziyaret çerçevesinde, iki ülke arasındaki kapsamlı stratejik ortaklık ilişkilerinin daha da güçlendirilmesini ve pratik işbirliğinin genişletilmesini öngören ve yukarıdaki görüşü teyit eden toplam 41 belge imzalanmıştır.
Ya da Cumhurbaşkanımızın son dönemde İtalya ve İran’a yaptığı resmi ziyaretler, Singapur Devlet Başkanı Halime Yaqub ve Katar Emiri Şeyh Tamim bin Hamad Al Thani’nin ülkemize yaptıkları resmi ziyaretlerin sonuları bunun örnekleridir. Bunun gibi birçok benzer argüman ve örnek verilebilir.
Yeni Özbekistan’ın özelliği olan yeni aşamanın bir diğer önemli yönü, rasyonel bir iç ve dış politikanın birleşimidir. Tüm dünyanın kabul ettiği üzere Orta Asya ülkelerinin Özbekistan’ın dış politikasında en yüksek öncelik olarak ilan edilmesi önemli bir jeopolitik süreç olarak büyük önem kazandı.
Orta Asya’da güvenlik, ticaret-ekonomi, su, enerji, ulaşım ve kültürel-insani alanlarda yakın işbirliği bugün daha yüksek bir kalite düzeyine yükseliyor. Özbekistan’ın dışa açıklık politikası sayesinde ortaya çıkan yeni bölge politikası, bir yandan bölge ülkeleri arasındaki iç politikasının devamı niteliğinde, öte yandan ise dünyanın önde gelen ülkeleriyle yeni bir pozitif ilişkiler düzeyi ile açıklanan yeni bir bölgesel gerçekliğin oluşmasına yol açtı.
Özbekistan bugün dünya siyasetinin merkezlerinden biri sayılır. Özbekistan, Şanghay İşbirliği Örgütü ve Türk Devletleri Teşkilatı zirvelerinin yanı sıra onlarca üst düzey uluslararası konferansa ev sahipliği yaptı. Bütün bunlar şüphesiz ülkemizin uluslararası prestijinin arttığının göstergesidir. Özbekistan’ın hızla büyüyen bilgi teknolojisi, turizm, eğitim ve tıp alanlarında bölgesel bir merkez olarak kabul edilmesi, hiç şüphesiz dışa açıklık politikasının önemli sonuçlarından biridir.
Ülkemizin BM kurum ve kuruluşları, küresel ve bölgesel ekonomik, mali ve insani kuruluşlar nezdindeki faaliyetlerinin kapsamı da genişlemektedir. Cumhuriyetimizin uluslararası finans kuruluşları, Avrupa ülkeleri ve Avrupa Birliği (AB) kurumları ile ticari-ekonomi, su, enerji, ulaşım ve kültürel-insani alanlarda ilişkilerini geliştirmeye yönelik işbirliği biçimleri desteklenmektedir. Uluslararası Para Fonu, Dünya Bankası, AİKB ve diğer uluslararası finans kuruluşları, yeni Özbekistan’daki geri dönüşü olmayan reform programlarına büyük önem veriyor.
Özbekistan’ın Avrupa Birliği ile işbirliğinden bahsederken, ülkemizin açık ve pragmatik dış politikası nedeniyle AB ile her düzeydeki diyaloğun önemli ölçüde daha aktif hale geldiğini belirtmek gerekir.
Avrupa Birliği ile ticaret hacmi, “GSP+” prosedürü nedeniyle bu yılın başından bu yana yaklaşık %70 arttı. Avrupa’nın önde gelen şirketleri ve bankaları ile yüksek teknoloji üretimi ve yeni istihdam yaratılması için gelecek vaat eden projelerin portföyü 20 milyar avronun üzerindedir.
İnsani yardım alanında, Paris’teki Louvre ve Berlin’deki Yeni Müze ile işbirliği içinde iki benzersiz proje hayata geçirildi. Bölgemizin zengin kültürel ve tarihi mirası ilk kez bu sanat merkezlerinde geniş çapta sergilendi. Avrupalı ortakların Özbekistan’ın ulusal kalkınma programlarını ve geri dönüşü olmayan reformlar stratejisini bundan sonra da desteklemeye devam edeceklerine şüphe yok.
Nitekim altı yıl önce başlayan sıkı reformlar sonucunda Özbekistan’ın imajı tamamen değişti. Yeni Özbekistan’da istikrarlı şekilde sürdürülen makul açıklık politikası, ülkemizin uluslararası düzeydeki faaliyetleri de dahil olmak üzere ülkemiz hayatının her alanında önemli sonuçlar vermektedir. Özbekistan, geleneksel ortaklarıyla ilişkilerin daha da geliştirilmesine öncelik vererek, dış ilişkiler coğrafyasını genişleterek ekonomik diplomasiyi giderek güçlendiriyor.
Bu fikirlerin kanıtı olarak bazı örnekler vermeden önce, ülkemizde serbest piyasa mekanizmalarının uygulamaya konması, sağlıklı rekabetin ve özel mülkiyetin dokunulmazlığının sağlanması, girişimciliğin desteklenmesi, etkin bir kamu yönetimi sisteminin getirilmesinde tutarlı reformlar ve amaçlanan diğer olumlu değişiklikler, iş yapmada maksimum kolaylık yaratma konusunda dünyada kabul görmüş olduğu vurgulanmalıdır.
Açık ve pragmatik dış politika sayesinde, yani ülkemizdeki kapsamlı olumlu değişimler ve uluslararası arenadaki kararlı çabalar sonucunda dünya kamuoyunda Özbekistan’a olan ilgi ve güven artmakla birlikte ülkemizin prestiji ve saygınlığı uluslararası endekslerde gün geçtikçe yükselmektedir.
Özbekistan’da ekonominin daha da serbestleştirilmesi, iş dünyasının önünün açılması, hukukun üstünlüğünün güçlendirilmesi ve bu konudaki yasal güvenceler istikrarlı bir şekilde devam etmektedir. Para sisteminin serbestleştirilmesi, dış pazarlara erişim engellerinin kaldırılması, 7.000’den fazla hammadde ve mal üzerindeki gümrük vergilerinin kaldırılması sonucunda dış ticaret cirosu iki katına çıktı.
Aynı zamanda vergi yükünün yaklaşık 2 katına azalması, vergi idaresinin basitleştirilmesi ve bölgemizde en cazip mali sistemin Özbekistan’da oluşturulmuş olması uluslararası kuruluşlar tarafından tanınmaktadır.
Ülkemizde yaşamda istikrarlı şekilde uygulanan reformlara olan güvenin artması nedeniyle, yıllık yabancı yatırım hacmi 2017 yılına göre 3 kat arttı. Dünya pazarlarına girebilmek için Özbekistan’ın Dünya Ticaret Örgütü’ne katılma süreci hızlanıyor.
Bir diğer önemli husus ise ülkemizde reformlar çerçevesinde kapsamlı bir yatırımcılarla çalışma sistemi getirilmiştir. Cumhurbaşkanlığı bünyesindeki Yabancı Yatırımcılar Kurulu, yatırımcıların sorunlarının süratle çözüme kavuşturulması ve devlet başkanı ile doğrudan iletişim kurulması amacıyla çalışmalara başladı. İş adamlarının haklarının korunması güçlendirildi. Yabancı yatırımcıların Özbekistan’da gayrimenkul satın alma, gelip gitme ve Özbekistan’da yaşama koşulları büyük ölçüde basitleştirildi.
İstatistik kurumuna göre Özbekistan’ın 2023 Ocak-Mayıs dış ticaret cirosu 25,8 milyar. ABD doları olarak gerçekleşti. Bu rakam 2022 yılının aynı dönemine göre 5,2 milyar. USD veya %25.4 arttı. Ülkemizin dış ticaret ciro hacminde ise ihracat 10,5 milyar. ABD doları ve ithalat 15,3 milyar. ABD doları olarak gerçek-leşti. Ocak-Mayıs 2023’te Özbekistan dünyanın 182 ülkesiyle ticari ilişki kurdu.
Buna benzer pek çok örnek var - ne yazık ki hepsini tek bir makalede ele almak mümkün değil.
Ülkemiz Cumhurbaşkanı Shavkat Mirziyoyev’in bu yılın Mayıs ayında gerçekleştirilen Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası Yönetim Kurulu toplantısında yaptığı konuşmada belirttiği Özbekistan, seçtiği uzun vadeli açıklık ve sürdürülebilir kalkınma yolundan sapmadan ileriye doğru daha cesur adımlar atmaya devam edecektir. Devletimiz başkanının vurguladığı gibi, “Bugünün Özbekistan’ı dünün Özbekistan’ı değildir”.
Shuhrat Umirov
“Dunyo” HA köşe yazarı
